1. Zer da irakurtzea?
Irakurketa jarduera aktiboa da eta irakurleak informazioa eraiki behar du. Ulermenaren jasoketan hiru elementuk hartzen dute pare: irakurlearen aurrezagupenak, testua bera eta irakurleak burutzen dituen operazioak edo estrategiak. Hau dela eta, metodologiaren ikuspuntutik hiru une bereizten dira ulermenaren lanketan: irakurri aurretik (zer dakite gaiari buruz?, zer dakite testu motaren antolaketaz?), irakurri bitartean (ikasleak gaiari buruz eta testu motari buruz dakiena aktibatzen lagundu behar zaio) eta irakurri ondoren (informazioa zabaldu eta zehaztuko da).
2. Aurreko eta oraingo metodologiaren aldea.
Ohiko metodologiarentzat gakoa diagnostikoan dago: nork ulertu du eta nork ez. Datu kuantitatiboak izan dira helburu. - Gaurko metodologiek, berriz, ikasleei laguntzeko moduan jartzen dute enfasia. " Ez du erantzun edo gaizki erantzun du ikasleak. Zergatik?" Horretarako metodologia berriek ulermen indikadoreetan erreparatuko dute, hau da, "Zer behar du ikasleak?" +
3. Zer jakin behar luke ikasle batek testua ulertzeko?
Ikasleak hainbat estrategia aktibatu eta erabili behar ditu testuak ulertzeko, hala nola: - Zenbait hitz ezagutu beharko ditu. - Testua osatzen duten proposizioak elkarlotuta daudenez, ikasleak proposizioen arteko loturak ulertu beharko ditu. Bi bide daude erlazio hauek testuan markatzeko: semantikaren bidea eta marka sintaktikoena. - Testuaren egitura ulertu: testuaren ideiak ordena batean idatzita daude eta testuaren egituraren bidez idazleak edo autoreak komunikatu nahi izan duen informaziorik garrantzitsuena zein den jakingo dugu. - Kontestuaren datuek (zein den autorea, zein den bere intentzioa eta rola, non argitaratu den testua,...) testuari buruzko hainbat informazio ematen digute. Ikasleak alderdi hauek ulertzen baditu, testua hobeto ulertuko du.
4. Zeintzuk dira landu eta ebaluatu beharreko ulermen estrategiak?
Ulermen hutsi egietan erabiltzen ditu zuzentzeko estrategiak? - Modu egokian irudikatzen al du testuingurua (autorearen izaera, helburua,...)? - Ezagutu eta identifikatzen al du testu mota hori? (ipuina, azalpena, iritzia,...) (esaten dena egiazkoa da, fikziozkoa, norbaiten iritzia, agindua,...) - Testuaren denbora ongi kontrolatzen al du (oraina, iragana,...)? - Testuaren antolaketa, autoreak buruan izan duen eskema ongi identifikatzen al du? - Inferentziak egiten al ditu? Oraingo metodologiek estrategia guzti hauek Esplizitoki lantzea eta ebaluatzea proposatzen dute. Ikaslea epe luzera, ulermen hutsuneak dituela konturatzen denean gai izango da bere estrategiak bere kasa eragiteko. Horretarako, lehendabizi kanpotik eskainiko zaio laguntza eta gero, berak bakarrik inoren laguntzarik gabe, eragingo ditu estrategien beharra duenean.
5. Zergatik landu behar dira testu mota ezberdinak?
Hiztunen komunikazio-egoerak anitzak dira eta hauek mugatzen dituzte euren ekoizpenak, bai ahozkoak eta bai idatzizkoak ere. Beraz, komunikazio-egoera desberdinei testu desberdinak dagozkie. Gainera, testu bat lantzea ez da nahikoa beste testuen ezaugarriak eskuratzeko, testu bakoitzak bere ezaugarri berezkoak baititu. Horregatik proposatzen da testu mota desberdinen ekoizpena. Eta horrela egitea proposatzen da baita OCDan ere.
6.”Idazten ikasteko idatzi behar da”.
Askotan idazten ikasteko idatzi behar dela esan ohi da. Hala ere, ez da egia osoa, ez baita nahikoa idaztea aurrera egiteko idazketaren ikaspenean. Idazketaren helburuen artean, ikaslea autonomoa izatea da. Helburu hau Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren amaieran lortzekoa da. Umea autonomoa izango da, bere idazkietan errakuntzak identifikatzeko eta konponbideak aurkitzeko gai denean. Baina umeen adina dela eta, ez dira gai errakuntzak identifikatzeko eta konponbideak aurkitzeko. Beraz, ikasleek lehendabizi kanpoko- kontrola behar dute testuak hobetzeko. Kanpoko- kontrola irakasleen laguntzaz, ikaskideen laguntzaz, aurretestua eta azken testua konparatzen barneratzen dute.
7- Nola landu behar da idazketa?
Idazketa oso jarduera konplexua da eta ezin da dena batera landu eta ikasi. Horregatik irakasleak sekuentzia didaktiko bakoitzerako langai diren edukiak aukeratu eta isolatu egingo ditu. Aukeraketa hau hainbat irizpideen arabera egiten da: ikasleek testu mota horri buruz dakitena, ikasleek menperatu behar dituzten komunikazio- egoerak, langai den testu-motaren ezaugarriak …
Adina: 3 urtetik aurrera